دلایل لرزش موتور در حالت درجا و بهترین روش‌های رفع آن

لرزش موتور در حالت درجا (Idle) یکی از مشکلاتی است که بسیاری از رانندگان تجربه می‌کنند. این لرزش‌ها ممکن است خفیف یا شدید باشند و معمولاً نشان‌دهنده وجود نقص در سیستم سوخت‌رسانی، جرقه‌زنی، سنسورها، شاسی یا قطعات لاستیکی موتور است. اگر این مشکل نادیده گرفته شود، می‌تواند به آسیب‌های سنگین‌تر مانند افزایش مصرف سوخت، کاهش قدرت، و خرابی قطعات دیگر منجر شود.
در این مطلب، به‌صورت کاملاً تخصصی دلایل اصلی لرزش موتور و روش‌های قطعی رفع آن را بررسی می‌کنیم.

۱. لرزش موتور دقیقاً یعنی چه؟

موتور خودرو در حالت درجا باید با یک دور آرام و ثابت (معمولاً بین ۷۵۰ تا ۹۰۰ دور در دقیقه) کار کند.
وقتی دور موتور نوسان داشته باشد، موتور تکان بخورد یا بد کار کند، یعنی سیستم‌های مرتبط دچار مشکل شده‌اند.

این لرزش‌ها معمولاً با علائم زیر همراه‌اند:

• کاهش قدرت در شروع حرکت

• لرزش فرمان و داشبورد

• صدای نامنظم موتور

• نوسان دور موتور

• کپ‌کردن هنگام گاز دادن

۲. اصلی‌ترین دلایل لرزش موتور در حالت درجا

۱. خراب‌شدن دسته‌موتور (Engine Mount)

این شایع‌ترین دلیل لرزش موتور در خودروهای ایرانی است.
دسته‌موتور وظیفه دارد لرزش طبیعی موتور را جذب کند. اگر پاره یا ضعیف شود:

• موتور بیش از حد حرکت می‌کند

• لرزش داخل کابین افزایش می‌یابد

• هنگام درجا یا دنده عقب، لرزش شدیدتر می‌شود

راه‌حل:

تعویض دسته‌موتور معیوب (به‌ویژه دسته موتور سمت گیربکس)

۲. خراب شدن شمع‌ها یا کویل‌ها

شمع‌ها و کویل‌ها اگر ضعیف باشند، جرقه‌زنی ناقص شده و موتور تک‌سوز می‌شود.

علائم:

• لرزش شدید در حالت درجا

• بد کار کردن موتور

• کاهش بازدهی

• روشن شدن چراغ چک در بعضی خودروها

راه‌حل:

تعویض شمع‌ها هر ۲۰–۴۰ هزار کیلومتر و تست سلامت کویل‌ها.

۳. انژکتورها کثیف یا خراب هستند

انژکتورهای کثیف باعث نرسیدن سوخت کافی و نوسان موتور می‌شوند.

علائم:

• لرزش درجا

• ریپ‌زدن

• افزایش مصرف سوخت

راه‌حل:

شستشوی انژکتور با دستگاه (نه با مکمل‌های غیر استاندارد)

۴. کثیفی دریچه گاز و استپر موتور

کثیف شدن دریچه گاز یا خرابی استپر (Idle Control Valve) باعث ناپایداری دور آرام می‌شود.

راه‌حل:

• شستشوی دریچه گاز

• تنظیم مجدد دریچه گاز (ریست دریچه گاز)

• تعویض استپر در صورت خرابی

۵. وجود نشتی هوا در سیستم ورودی

هرگونه نشتی هوا در منیفولد، شیلنگ‌ها یا هوزینگ باعث:

• رقیق شدن بیش از حد مخلوط هوا–سوخت

• بد کار کردن موتور در دور آرام

می‌شود.

راه‌حل:

بررسی کامل مسیر هوا و رفع نشتی.

۶. پمپ بنزین ضعیف یا صافی بنزین کثیف

در حالت درجا اگر سوخت کافی نرسد، موتور بد کار می‌کند و می‌لرزد.

راه‌حل:

• تعویض صافی بنزین

• تست فشار پمپ بنزین

۷. سنسورهای خراب:

چند سنسور نقش مهمی در دور آرام موتور دارند:

۱. سنسور اکسیژن

نقش مهم در نسبت هوا–سوخت دارد. خرابی آن مصرف را بالا برده و موتور ناپایدار می‌شود.

۲. سنسور MAP یا MAF

اندازه‌گیری هوا؛ خرابی آن = لرزش و نوسان دور موتور

۳. سنسور دریچه گاز TPS

خطا = گاز نخوردن درست + لرزش

راه‌حل:

بررسی کد خطا با دیاگ و تعویض سنسور معیوب.

۸. مشکلات اگزوز یا گرفتگی کاتالیست

کاتالیست مسدود شده یا نشتی در اگزوز باعث ایجاد فشار اضافی و تکان‌های محسوس موتور می‌شود.

راه‌حل:

• تست فشار برگشتی اگزوز

• بررسی سلامت کاتالیست و لوله اگزوز

۹. موتور تنظیم نیست (کمپرس ضعیف، سوپاپ‌ها تنظیم نیستند)

در خودروهای قدیمی‌تر یا کارکرد بالا، کمپرس موتور ممکن است کاهش یابد.

راه‌حل:

• تست کمپرس موتور

• تنظیم سوپاپ در خودروهای OHV و OHC

۳. روش‌های تخصصی و قطعی رفع لرزش موتور

۱. دیاگ کامل و بررسی خطاها

اولین قدم، بررسی خطاهای ECU و سنسورهاست.

۲. تست شمع و کویل

مهم‌ترین عامل لرزش در خودروهای داخلی مانند پژو، سمند، رانا، پراید، تیبا، ال ۹۰

۳. شستشوی کامل دریچه گاز و رگلاژ آن

۴. بررسی دسته‌موتورها

به‌خصوص دسته موتورهای سمت شاگرد و گیربکس.

۵. شستشوی انژکتور

۶. رفع نشتی هوا و بررسی منیفولد

۷. تعویض فیلتر هوا و بنزین

۸. بررسی کاتالیست و اگزوز

۹. تست کمپرس موتور

۴. آیا ادامه رانندگی با لرزش موتور خطرناک است؟

بله. این مشکل می‌تواند منجر به:

• خرابی کاتالیست

• داغ کردن موتور

• افزایش مصرف سوخت

• آسیب به گیربکس

• از بین رفتن دسته‌موتورها

شود.
بنابراین باید فوراً بررسی شود.

۵. چه زمانی مراجعه به مکانیک ضروری است؟

اگر موتور:

• بیش از ۱۰ ثانیه لرزش شدید دارد

• چراغ چک روشن شده

• در شروع حرکت خاموش می‌شود

• با کولر لرزش تشدید می‌شود

باید فوراً به تعمیرکار مراجعه کنید.